دماپا (ترموستات)

(انيميشن درپايين صفحه)

يکی از وسایلی که ممکن است در ساخت بسیاری از پروژه ها به آن نیاز داشته باشید دماپا است. دماپا وسیله ای است که می تواند دمای یک سیستم را به نحوی تنظیم نماید تا همیشه نزدیک به دمای مورد نیاز ما باقی بماند. دماپا عمل تنظیم دما را با روشن یا خاموش نمودن سیستم گرمایش یا سرمایش، قطع یا وصل نمودن جریان گرم یا سرد و… انجام می دهد. دماپاها با روش های مختلف و با استفاده از حسگرهای متنوعی ساخته می شوند. شما نیز تا به حال حتماً با دماپاهای زیادی سر و کار داشته اید که برای مثال می توان به دماپا اتو، دماپا موتور اتومبیل، دماپا سیستم تهویه مطبوع و… اشاره نمود.

دماپاهای رایج را می توان به دو دسته مکانیکی و الکتریکی تقسیم نمود.

دماپاهای مکانیکی خود انواع مختلف دارند.

دماپاهای مکانیکی دو فلزی:

این دماپاها در سیستم های بخار یا آب داغ به کار می روند، کاملاً مکانیکی بوده و می توانند در جاهای داغ استفاده شوند. مکانیزم داخلی آن ها را در شکل زیر مشاهده می کنید.

 دماپا

 

دماپا های مکانیکی مومی:

  این دماپاها در موتور خودروها به کار می روند و جریان سیال خنک کننده موتور را برای تنظیم نمودن دمای موتور تنظیم می نمایند. در دماپا مومی کپسولی وجود دارد که درون ان موم یا پودری از کرستال های مخصوص قرار داده اند که در اثر افزایش درجه حرارت منبسط شده وپیستون متصل به ان را حرکت داده و دریچه دماپا را باز می کند و زمانی که درجه حرارت موتور پایین است آبسرد ناشی از ان , موم یا کرستال ها را منقبض کرده و فنر دماپا دریچه را می بندد.

دماپای اتومبیل

دماپا فانوسی

دماپا فانوسی در قدیم مورد استفاده قرار می گرفت و در داخل ان الکل بود زمانی که الکل گرم می شد انبساط پیدا می کرد

دماپا های مکانیکی گازی:

این دماپا ها دارای یک مخزن گاز می باشند. این گاز با افزایش دما، دچار افزایش فشاری شود و این افزایش فشار باعث قطع و یا وصل نمودن جریان گرما خواهد شد.

دماپا های الکتریکی نیز انواع مختلفی دارند، مانند ترمو ستات های دو فلزی، دو سیمی و…

 دماپا ها را نیز از نظر محل نصب، نوع عملکرد، فصل سالی، نوع سنسور، رنج کاری، تعداد مراحل کار و از نظر حرارت به انواع مختلفی تقسیم می شوند.

از نظرمحل نصب: به انواع اتاقی، کانالی، مستغرق و جداری تقسیم می شوند.

از نظر نوع عملکرد: به انواع قطع و وصلی و تدریجی تقسیم می شوند.

از نظر حرارت: به انواع حرارتی و برودتی تقسیم می گردند.

از نظر رنج: به زیر صفر و بالای صفر تقسیم می شوند.

از نظر تعداد مراحل کار: به یک مرحله ای، دو مرحله ای و پله ای(استپ کنترل) تقسیسم می گردند.

از نظر نوع سنسور: به بیمتالی، فانوسه ای، رئوستا و دیافراگمی تقسیم می شوند.

از نظر فصلی: به سه نوع تابستانی، زمستانی و دو فصلی تقسیم می شوند.

پس از معرفی انواع آن، حال به معرفی چند نوع دماپا می پردازیم.

بیمتالی، فانوسه ای، رئوستا و دیافراگمی

دماپا اتاقی room thermostat

1)برای تنظیم دمای اتاق در تابستان و زمستان استفاده می شود.

۲)سنسور آن از نوع بیمتال با فانوسه می باشد.

۳)در مدار کار فن کویل – شیر سه راهه ، کوره هوای گرم – موتور دمپر.

۴)بعضی از انواع آن مجهز به کلید کنترل سرعت فن ویا تایمر می باشد.

طریقه عملکرد دماپا زمستانی:

۱)با کاهش دما تا حد پایین وصل می شود.

۲)فن کویل روشن یا شیر سه راهه مسیر کویل را باز و مسیر بای پس را می بندد.

۳) با افزایش دما تا حد بالا قطع می شود.

دماپا زمستانی با عنصر پیش بینی کننده (Anticipator)

به دلیل افزایش دمای اتاق بعد از خاموش شدن فن وادامه تبادل حرارت کویل با هوای اتاق:

۱) یک مقاومت با کنتاکت دماپا سری

۲) زمان قطع شدن دماپا را جلو می اندازد

۳) کاهش زمان کار، صرفه جویی در مصرف سوخت وبرق ، کاهش استهلاک.

طریقه عملکرد دماپا تابستانی :

۱)با افزایش دما تا حد بالا وصل می شود.

۲)فن کویل روشن یا شیر سه راهه مسیر کویل را باز ومسیر بای پس را می بندد

۳) با کاهش دما تا حد پایین قطع می شود.

دماپا تابستانی با عنصر پیش بینی کننده Anticipator

1) یک مقاومت موازی با کنتاکت دماپا.

۲) در زمان قطع بودن دماپا فضای داخلی دماپا را گرم می کند.

۳) زمان روشن شدن فن کویل را جلو می اندازد.

دماپا اتاقی دو فصله:

۱) محلهایی که سیستم تهویه دو فصله دارند.

۲) مجهز به کلید تبدیل حالت زمستانی به تابستانی.

۳)یک مقاومت سری ویک مقاومت موازی برای عنصر پیش بینی کننده.

نکات مهم در نصب دماپا اتاقی :

۱) روی دیوار داخلی نصب شود.

۲) روی قسمتی از دیوار که لوله های گرمایش وسرمایش یا لوله بخاری ،… قرار دارد نصب نشود.

۳) در معرض تابش مستقیم آفتاب یا شعله بخاری دیواری نباشد.

۴) نزدیک چراغ روشنایی دیواری نباشد.

۵) در معرض کوران هوای خارج یا توزیع کننده نباشد.

۶) در ارتفاع ۱۵۰ سانتی متری از کف نصب شود.

دماپا مستغرق :

۱) برای کنترل دمای مایعات .

۲) حساسه آن از نوع فانوسه و بالب.

۳) استفاده از مخلوط گریس و براده آلومینیوم برای ارتباط بهتر غلاف بالب.

۴) آکوستات دیگ به مشعل ودماپا چیلر به شیر برقی سیکل تبرید فرمان می دهد.

دماپا جداری:

۱) روی لوله یا منبع توسط دو عدد بست فنری نصب می شود.

۲) حساسه از نوع بیمتال یا فانوسه.

۳) روی لوله صاف و عاری از زنگ زدگی باشد.

۴) روی لوله برگشت دیگ نصب می شود وبه پمپ سیر کوله فرمان می دهد.

۵) تنظیم آن معمولاً ۵-۳ درجه کمتر از آکوستات دیگ لوله خروجی آبگرم مصرفی از منبع کویلی T 6)روی منبع کویلی نصب و به شیر سه راهه یا پمپ سیر کوله فرمان می دهد.

دماپا کانالی

۱) در سیستمهای هوا رسانی در کانال یا هوا ساز نصب می شود.

۲)حساسه آن فانوسه وبا لب یا بیمتال.

۳) فرمان به شیر سه راهه ، دمپر موتوری – کوره هوای گرم.

دماپا آنتی فریز

۱) یک دماپا مستغرق تابستانی برای محافظت چیلر از یخ زدن.

۲) یک دماپا حد که حساسه آن داخل اپراتور قرار می گیرد.

۳) روی ۵-۴ تنظیم و کمپرسور را خاموش می کند.

دماپا دو وضعیتی

دارای یک کلید یک پل یا تبدیل که زمان کار دستگاه را کنترل می کند.

دماپا مر حله ای

دارای یک حساسه و تعدادی کلید که هر کدام در یک دمای مشخص عمل می کنند

دماپا تدریجی

۱) یک مقاومت متغیر ۱۳۵ اهمی

۲) دارای سه ترمینال R (سر مشترک) B وW (دو سر مقاومت)

منبع:سايت آموز